- De wet[1] voorziet een bescherming voor personen die de FSMA te goeder trouw een inbreuk melden op de financiële wetgeving waarop zij toezicht houdt. De melder verliest het voordeel van de bescherming niet op de enkele grond dat de te goeder trouw gedane melding onjuist of ongegrond is bevonden. Dit geldt ook voor personen die anoniem hebben gemeld, maar die later zijn geïdentificeerd en het slachtoffer worden van represailles. Facilitators (personen die melders bijstaan in het meldingsproces en wiens bijstand vertrouwelijk moet zijn) en derden die verbonden zijn met melders komen in aanmerking voor dezelfde bescherming indien ze gegronde redenen hadden om aan te nemen dat de melder binnen het toepassingsgebied voor bescherming van de wet viel.
- Melders die te goeder trouw een dergelijke inbreuk melden, mogen de FSMA informatie meedelen die normaal gezien vertrouwelijk is[2], mits zij redelijke gronden hebben om aan te nemen dat de melding van zulke informatie noodzakelijk is voor het onthullen van een inbreuk op de wetgeving onder toezicht van de FSMA. Een dergelijke melding kan geen aanleiding geven tot burgerrechtelijke, strafrechtelijke of tuchtrechtelijke vorderingen of tot professionele sancties. In gerechtelijke procedures kunnen de melder en de andere beschermde personen op generlei wijze aansprakelijk worden gesteld als gevolg van dergelijke meldingen van inbreuken. Melders van zulke informatie kunnen evenmin aansprakelijk worden gesteld voor de verwerving van of de toegang tot de informatie die wordt gemeld, tenzij die verwerving of die toegang op zichzelf een strafbaar feit vormde.
- Elke vorm van represailles tegen de melder en de andere beschermde personen[3], waaronder dreigingen met en pogingen tot represailles, is verboden (zoals een ontslag, vermindering van het loon, wijziging van functie of jobinhoud, discriminatie, pesterijen, onthouden van opleiding …). De melder en de andere beschermde personen die menen het slachtoffer te zijn van represailles, kunnen een klacht indienen bij de federale coördinator (de Federale Ombudsman[4]) en kunnen zich tot de rechtbank wenden[5]. De bewijslast valt ten laste van de betrokken entiteit die de benadelende maatregel heeft genomen. De melder kan de FSMA vragen om de status van klokkenluider, met inbegrip van de datum van de melding, ten aanzien van elke administratieve of gerechtelijke autoriteit te bevestigen.
- Noteer dat voormelde beschermingsregels worden geboden door de Belgische wet en dat deze bescherming bijgevolg enkel geldt voor zover Belgisch recht van toepassing is (op de individuele relatie tussen de melder en de persoon die tegen hem een vordering instelt, of tussen de melder en zijn werkgever of een andere persoon die hem tewerkstelt).
- Daarnaast hebben de melders en de andere beschermde personen ook toegang tot een aantal ondersteuningsmaatregelen, zoals (i) onafhankelijk en kosteloos advies over de rechten van de melder en de rechten van de persoon die in de melding wordt beschuldigd van een inbreuk; (ii) technisch advies t.a.v. elke autoriteit die betrokken is bij de bescherming van de melder; (iii) rechtsbijstand in grensoverschrijdende procedures; (iv) ondersteuning op technisch, psychologisch, mediagerelateerd en sociaal vlak; en (v) financiële bijstand aan melders in het kader van gerechtelijke procedures. De ondersteuning bedoeld in punten (i), (iii), (iv) en (v) wordt geboden door het Federaal Instituut voor de bescherming en de bevordering van de Rechten van de Mens (FIRM)[6] .
- De beschermingsregels zijn in meer detail beschreven in een circulaire van de FSMA.
[1] Hoofdstukken 6 en 7 van de wet van 28 november 2022 betreffende de bescherming van melders van inbreuken op het Unie- of nationale recht vastgesteld binnen een juridische entiteit in de private sector (de “wet van 28 november 2022”).
[2] De wet van 28 november 2022 doet evenwel geen afbreuk aan de bescherming van de vertrouwelijkheid van communicatie tussen advocaat en cliënt (“beroepsgeheim van de advocaat”) of van de communicatie tussen een aanbieder van gezondheidszorg en een patiënt (“medische privacy”) (artikel 5, 3° van voormelde wet). Evenmin doet de wet afbreuk aan de vertrouwelijkheid van informatie die is gedekt door de geheimhouding van rechterlijke beraadslagingen (artikel 5, 4° van voormelde wet). Voormelde wet is evenmin van toepassing op het gebied van nationale veiligheid en op gerubriceerde gegevens (resp. artikel 5, 1° en 5, 2° van voormelde wet).
[3] Met name: (i) facilitators (personen die melders bijstaan in het meldingsproces en wiens bijstand vertrouwelijk moet zijn), (ii) derden die verbonden zijn met de melder en die het slachtoffer kunnen worden van represailles in werkgerelateerde context, zoals collega’s of familieleden van de melder; en (iii) juridische entiteiten die eigendom zijn van de melder, waarvoor de melder werkt of waarmee de melder anderszins in een werkgerelateerde context verbonden is.
[4] De rol van federale coördinator wordt vervuld door de Federale Ombudsman. Voor meer informatie en de contactgegevens van de Federale Ombudsman kan u terecht op: https://www.federaalombudsman.be/nl/centrumintegriteit.
[5] De werknemer kan verzoeken om opnieuw, onder dezelfde voorwaarden, in de onderneming te worden opgenomen (met betaling van het gederfde loon) of kan een schadevergoeding vorderen die overeenstemt met minimum 6 maanden brutoloon. Statutaire personeelsleden en personen die door andere personen dan werkgevers worden tewerkgesteld, zoals zelfstandige medewerkers, genieten dezelfde bescherming.
[6] Het FIRM kan worden gecontacteerd per brief (Leuvenseweg 48, 1000 Brussel) of per e-mail (kl-la@firm-ifdh.be).