De Autoriteit voor Financiële Diensten en Markten (FSMA) publiceert haar nieuwe editie van het driemaandelijks overzicht van de Belgische openbare ICB’s met een veranderlijk aantal rechten van deelneming, beter bekend als beleggingsfondsen. Deze editie bevat een globaal overzicht van het jaar 2023 en de cijfers van het vierde kwartaal.
Sterke toename van het totaal nettoactief ondanks beperkte netto-inschrijvingen
Eind december 2023 bedroeg het totaal nettoactief van de Belgische openbare ICB’s (instellingen voor collectieve belegging) 203 miljard euro, bijna 19 miljard euro meer dan een jaar voordien. Het jaar 2023 werd op die manier afgesloten met een stijging van 10,1 procent. Met uitzondering van het derde kwartaal steeg het nettoactief elk kwartaal in 2023. Deze stijging werd grotendeels veroorzaakt door de evoluties op de financiële markten.
Eind 2023 waren er 592 compartimenten van Belgische openbare ICB’s actief. Dit aantal daalde met 4,5 procent tijdens 2023. Deze daling is de voortzetting van een langetermijntrend die deels wordt verklaard doordat het aantal gestructureerde fondsen dat op vervaldag komt, groter is dan het aantal nieuwe gestructureerde fondsen dat wordt gelanceerd. Ook fusies binnen de sector spelen hierin een rol.
Over heel 2023 waren de netto-inschrijvingen beperkt positief, met een totaal van 421 miljoen euro. Deze netto-inschrijvingen waren volatieler in de eerste helft van het jaar dan in de tweede jaarhelft. De volatiliteit in de inschrijvingsbedragen is vooral een gevolg van herschikkingen tussen verschillende activaklassen in de beleggingsportefeuilles van dakfondsen. Na een eerste kwartaal met aanzienlijke netto-inschrijvingen daalden de netto-inschrijvingen op kwartaalbasis, met zowel in het tweede als vierde kwartaal meer terugbetalingen dan inschrijvingen.
Dalende populariteit van gemengde fondsen en toegenomen interesse in obligatiefondsen en gestructureerde fondsen
Gemengde fondsen en pensioenspaarfondsen zijn populaire fondsen bij particuliere beleggers.
De gemengde fondsen kenden in de eerste jaarhelft netto-inschrijvingen, gevolgd door netto-terugbetalingen in het derde en vierde kwartaal. Voor het volledige jaar 2023 gaat het om een totaal van 432 miljoen euro aan netto-terugbetalingen. Voor het eerst sinds het begin van de Covid-crisis tekenden de Belgische gemengde fondsen netto-uittredingen op over een periode van een volledig jaar. De gewijzigde populariteit van de gemengde fondsen vond plaats in een omgeving die gekenmerkt wordt door hogere rentevoeten en de recorduitgifte van de staatsbon in september 2023.
De gemengde fondsen blijven wel nog steeds de grootste categorie (41 procent van het totale nettoactief eind 2023), gevolgd door aandelenfondsen (36 procent) en pensioenspaarfondsen (12 procent).
De netto-inschrijvingen in pensioenspaarfondsen zijn positief gebleven in 2023 en bedroegen 407 miljoen.
Het belang van obligatiefondsen en gestructureerde fondsen is tijdens 2023 gestegen, voornamelijk door een surplus aan inschrijvingen in deze fondsen. De toegenomen interesse in deze fondsen deed zich voor in een omgeving waarin obligaties aantrekkelijkere rendementen in het vooruitzicht konden stellen. Obligaties vormen de voornaamste beleggingen voor deze fondsentypes. Op het einde van het jaar vertegenwoordigden deze fondsen respectievelijk 8 en 2 procent van het totale nettoactief.
Ruime meerderheid van het nettoactief van de sector heeft duurzame kenmerken
Een groot aantal fondsen legt de nadruk op duurzame kenmerken. Eind 2023 vertegenwoordigden de zogenaamde ‘artikel 8-fondsen’ en ‘artikel 9-fondsen’ 73,1 procent van het nettoactief van de sector. Een jaar eerder was dit aandeel 72,7 procent. Artikel 8-fondsen vormen veruit de grootste categorie; hun aandeel steeg in 2023 naar 71,9 procent. Deze stijging is onder meer een gevolg van herclassificaties van ‘artikel 9-fondsen’ naar ‘artikel 8-fondsen’. ‘Artikel 9-fondsen’ vertegenwoordigden 1,2 procent van het totale nettoactief eind 2023, terwijl zij eind 2022 nog 6 procent vertegenwoordigden.
Fondsen die geen duurzame beleggingen tot doel hebben noch ecologische of sociale kenmerken promoten en ‘artikel 9-fondsen’ kenden in 2023 netto-inschrijvingen, goed voor respectievelijk 1,1 miljard euro en 171 miljoen euro. Binnen artikel 8-fondsen vonden netto-terugbetalingen plaats (-841 miljoen euro).
***
Het driemaandelijks overzicht van de Belgische openbare ICB’s staat op de website van de FSMA.