search_api_autocomplete

Welke zijn de fiscale regels voor een VAPZ-overeenkomst?

1. Fiscale aftrekbaarheid van de bijdragen

De bijdragen die worden gestort in een VAPZ-overeenkomst zijn fiscaal aftrekbaar als:

  • de VAPZ-overeenkomst de wettelijke regels naleeft;
  • de bijdrageplafonds worden gerespecteerd;
  • de sociale zekerheidsbijdragen, verschuldigd krachtens het sociaal statuut der zelfstandigen, effectief en volledig zijn betaald.

Als deze voorwaarden vervuld zijn, worden de bijdragen beschouwd als bijdragen verschuldigd in uitvoering van de sociale wetgeving en bijgevolg aftrekbaar als beroepskost.

Dit geldt voor:

  • de bijdragen die de zelfstandige zelf stort in de VAPZ-overeenkomst;
  • de RIZIV-tussenkomst die de zelfstandige zorgverstrekker eerst zelf int en nadien doorstort in een VAPZ-overeenkomst. Deze RIZIV-tussenkomstwordt dan als een belastbaar inkomen beschouwd, waardoor de zelfstandige de aan de pensioeninstelling betaalde bijdragen als beroepskost mag aftrekken.

    Indien het RIZIV zijn tussenkomst rechtstreeks betaalt aan de pensioeninstelling, kunnen deze bijdragen niet worden afgetrokken als beroepskost. Deze bijdragen maken dan een van belasting vrijgesteld voordeel uit in hoofde van de zelfstandige.

Als gevolg van deze aftrekbaarheid:

  • daalt het belastbare beroepsinkomen van de zelfstandige, waardoor minder belastingen moeten worden betaald;
  • daalt het beroepsinkomen, waardoor minder sociale zekerheidsbijdragen verschuldigd zijn. Dit zal echter pas 3 jaar later tot uiting komen, gezien de sociale zekerheidsbijdragen berekend worden met het beroepsinkomen van drie jaar terug.

Er is geen premietaks verschuldigd op de bijdragen.

2. Uitbetaling van het aanvullend pensioen

De pensioenovereenkomst bepaalt in welke vorm u uw aanvullend pensioen zal ontvangen. Dit kan:

  • in één keer, onder de vorm van een kapitaal;
  • maandelijks of jaarlijks, onder de vorm van een rente die wordt gestort zolang u leeft;
  • of, in bepaalde gevallen, een combinatie van beiden.
  • Bij de uitbetaling van het aanvullend pensioenkapitaal worden de volgende belastingen en bijdragen door de pensioeninstelling ingehouden:

    • Een RIZIV-bijdrage van 3,55% van het totale brutobedrag (winstdeelnemingen inbegrepen).
    • Een solidariteitsbijdrage waarvan de hoogte afhankelijk is van de grootte van uw aanvullend pensioen: ze bedraagt tussen 0% en 2% van het totale brutobedrag (winstdeelnemingen inbegrepen).
    • Het kapitaal dat wordt uitgekeerd bij pensionering of bij overlijden wordt belast als een 'fictieve rente'. Dit wil zeggen dat het kapitaal niet in één keer wordt belast, maar gespreid in de tijd. Er wordt gedurende een aantal jaren een percentage van het ontvangen kapitaal samengeteld met de andere inkomsten en op die manier mee opgenomen in de belastingaangifte van de personenbelasting.

      De toe te passen periode en het percentage hangen af van de leeftijd waarop het kapitaal wordt uitgekeerd:

      • bij uitbetaling op 60 jaar, zal gedurende 13 jaar 3,5% van het kapitaal opgenomen worden in de personenbelasting.
      • bij uitbetaling op 61 of 62 jaar, zal gedurende 13 jaar 4% van het kapitaal opgenomen worden in de personenbelasting.
      • bij uitbetaling op 63 of 64 jaar, zal gedurende 13 jaar 4,5% van het kapitaal opgenomen worden in de personenbelasting.
      • bij uitbetaling vanaf 65 jaar, zal gedurende 10 jaar 5% van het kapitaal opgenomen worden in de personenbelasting.

      Indien de uitbetaling gebeurt:

      • bij het bereiken van de wettelijke pensioenleeftijd en men tot dan effectief actief is gebleven (De wettelijke pensioenleeftijd is momenteel 66 jaar. Deze wordt in 2030 verhoogd tot 67 jaar.);
      • of als men voldoet aan de voorwaarden voor een volledige loopbaan (45 jaren) en men tot dan effectief actief is gebleven;

      dan wordt slechts 80% van het aanvullend pensioenkapitaal omgezet in een fictieve rente. De overige 20% wordt dan niet belast.

    De noties 'effectief actief' en 'volledige loopbaan'

    De FOD Financiën heeft een circulaire uitgevaardigd waarin de noties 'effectief actief' en 'volledige loopbaan' worden toegelicht. U kan de circulaire consulteren via de volgende link: Circulaire 2019/C/135 over de notie 'effectief actief' en 'volledige loopbaan volgens de geldende pensioenwetgeving.

    Sinds 1 juli 2021 worden er geen attesten meer uitgereikt door de Federale pensioendienst om een 'volledige loopbaan' te kunnen staven. De pensioeninstelling wordt vanaf dan op de hoogte gebracht door Sigedis (de beheerder van de website www.mypension.be) indien de voorwaarden voor een volledige loopbaan vervuld zijn op het ogenblik dat het aanvullend pensioen wordt uitbetaald.

    Om vast te stellen of iemand al dan niet 'effectief actief' is gebleven, wordt nagegaan of de betrokkene gedurende de laatste 3 jaren vóór de uitkering van het aanvullend pensioen ononderbroken effectief actief is gebleven. Voor de toepassing van het begrip 'effectief actief' kunnen bepaalde periodes van inactiviteit worden gelijkgesteld met periodes van activiteit. Meer informatie vindt u in de circulaire.

    • Tot slot is een gemeentebelasting verschuldigd. Deze hangt af van de gemeente waar u woont.

    Hoeveel belasting u uiteindelijk zal betalen op het aanvullend pensioenkapitaal hangt af van de belastingschijf waarin de fictieve rente terechtkomt. Die wordt mee bepaald door de omvang van de andere belastbare inkomsten, zoals het wettelijk pensioen, inkomsten uit vastgoed, enz.

    • Sommige VAPZ-overeenkomsten kunnen voorzien in een uitbetaling in renten. In dat geval worden de ontvangen renten elk jaar vermeld in de jaarlijkse belastingaangifte: ze worden dan belast in de personenbelasting aan de progressieve belastingvoet.
    • Als uw pensioenovereenkomst de uitbetaling van een kapitaal voorziet, dan heeft u het recht om dit kapitaal om te zetten in een levenslange rente. Echter, als het bedrag van de rente minder dan 804,22 euro (in 2025) bedraagt, wordt toch het kapitaal uitbetaald.

      Wat de uitbetaling van een omgezette rente betreft, kan het fiscaal regime kort worden samengevat als volgt:

      • eerst wordt dezelfde belastingheffing als voor de uitbetaling in kapitaal toegepast (dus een belastbare fictieve rente gedurende 10 of 13 jaar);
      • daarnaast wordt ieder jaar 3% van het kapitaal belast als roerend inkomen. De heffing is 15%.

    De FSMA is niet bevoegd voor fiscale aangelegenheden

    De FSMA is niet bevoegd voor fiscale aangelegenheden. We hebben hierboven evenwel de belangrijkste punten voor u samengevat. Voor bijkomende informatie over de fiscaliteit inzake aanvullende pensioenen kan u terecht bij de FOD Financiën.