Regels over het verstrekken van alternatieve-financieringsdiensten (De volgende FAQ’s zijn enkel van toepassing tijdens de overgangsregeling voor de crowdfundingplatformen en de gereglementeerde ondernemingen die vóór 10 november 2021 al crowdfundingdiensten verstrekten)

Alle crowdfundingdienstverleners moeten

• zich op loyale, billijke en professionele wijze inzetten voor de belangen van hun cliënten;
• alleen informatie aan cliënten verstrekken die voldoet aan de geldende kwaliteitsvereisten;
• afdoende minimuminformatie verstrekken aan hun cliënten vooraleer ze hun diensten verlenen;
• een passendheidstoetsing doen bij de aanbieding van een beleggingsinstrument zonder advies, of bij advies over een beleggingsinstrument dat geen financieel instrument is;
• een geschiktheidstoetsing doen bij advies over een financieel instrument;
• gepast omgaan met belangenconflicten;
• cliëntengegevens gepast bewaren.

Als een bepaald belangenconflict niet kan worden vermeden, moeten dienstverleners alle redelijke maatregelen nemen om het te identificeren en beheren om de belangen van de beleggers te beschermen.

Soms blijkt dat de maatregelen die dienstverleners hebben genomen om belangenconflicten te beheren, de belangen van de beleggers niet afdoende kunnen beschermen. In dat geval moeten ze de belegger erover inlichten. Daarbij moeten ze volgende voorwaarden naleven:

• de informatie moet gegeven worden voor er diensten aan de belegger worden verleend
• op een duurzame drager
• met vermelding van algemene aard en/of de oorzaak van het belangenconflict
• voldoende gedetailleerd zijn, gelet op de persoonlijke situatie van de belegger, opdat hij met kennis van zaken zou kunnen beslissen om al dan niet een beroep te blijven doen op de aangeboden diensten (als hij van de dienstverlening afziet, is hij geen vergoeding verschuldigd).

Bijzondere aandacht moet worden besteed aan mogelijke belangenconflicten bij commercialisering van beleggingsinstrumenten uitgegeven door financieringsvehikels die verbonden zijn met de dienstverlener of met een ondernemer-emittent.

Gereglementeerde ondernemingen die al een belangenconflictenbeleid hebben over beleggingsdiensten moeten dit beleid uitbreiden tot alternatieve-financieringsdiensten.

Er moet een onderscheid worden gemaakt tussen de situatie waar een crowdfundingdienstverlener beleggingsadvies wenst te verstrekken en de situatie waar een cliënt zelf de beslissing neemt om te beleggen.

Een dienstverlener mag uitsluitend advies verlenen als hij de vereiste informatie heeft kunnen inwinnen om een geschiktheidstest af te nemen. Beschikt hij niet over die informatie, dan mag hij geen advies verlenen.

Als de cliënt zelf het initiatief neemt om te beleggen in een project en weigert om de dienstverlener de informatie te verschaffen die deze nodig heeft om een passendheidstest uit te voeren, moet de dienstverlener deze potentiële belegger waarschuwen dat hij niet kan uitmaken of de voorgenomen belegging passend is voor hem. De dienstverlener mag hiervoor een standaardwaarschuwing gebruiken.

PRINCIPES

Allereerst moet worden uitgemaakt of de verstrekte adviezen ‘beleggingsadvies’ zijn in de zin van de wetgeving. Er is immers enkel sprake van beleggingsadvies als dit betrekking heeft op financiële instrumenten. Een aanbeveling over een beleggingsinstrument dat wettelijk gezien geen financieel instrument is, zoals een niet-verhandelbare gestandaardiseerde lening, wordt niet beschouwd als beleggingsadvies. De hieronder toegelichte regels zijn dan niet van toepassing. Toch herinneren wij eraan dat een crowdfundingdienstverlener ook in dat geval een passendheidstest moet uitvoeren alvorens zijn diensten te verlenen aan een potentiële belegger.

Wat het beleggingsadvies betreft, moet ook een onderscheid worden gemaakt tussen alternatieve-financieringsplatformen en gereglementeerde ondernemingen.

ALTERNATIEVE-FINANCIERINGSPLATFORMEN

De wet laat alternatieve-financieringsplatformen toe om in het kader van hun activiteit beleggingsadvies te verlenen aan hun cliënten. Maar als zij beleggingsadvies verlenen aan hun cliënten:

• moeten zij de MiFID-gedragsregels naleven die deze dienstverlening omkaderen;
• mogen zij uitsluitend beleggingsadvies verlenen over effecten of rechten van deelneming in startersfondsen.

GEREGLEMENTEERDE ONDERNEMINGEN

Gereglementeerde ondernemingen mogen beleggingsadvies verlenen voor zover hun vergunning dat toelaat. Als dat het geval is, mogen zij advies verlenen over elk financieel instrument dat zij commercialiseren in het kader van hun alternatieve-financieringsdienst. Gereglementeerde ondernemingen die beleggingsadvies verlenen in het kader van hun alternatieve-financieringsactiviteit, moeten zich eveneens houden aan de MiFID-gedragsregels.

Crowdfundingdienstverleners moeten een geschiktheidstest uitvoeren alvorens beleggingsadvies te verlenen over een financieel instrument dat zij commercialiseren. De reglementering stelt immers dat een belegging enkel aangeraden mag worden als zij geschikt is voor de (potentiële) cliënt. Om de geschiktheid te toetsen, moet de dienstverlener zich baseren op de informatie die hij heeft ingewonnen bij de cliënt. In de praktijk verstrekt een dienstverlener dus enkel advies als de vooropgestelde verrichting alle onderstaande kenmerken vertoont:

• de verrichting voldoet aan de beleggingsdoelstellingen van de cliënt;
• de cliënt heeft voldoende financiële draagkracht om het hoofd te bieden aan de risico's die de verrichting inhoudt;
• de cliënt beschikt over de nodige ervaring en kennis om te begrijpen welke risico's er aan de verrichting verbonden zijn.

De dienstverlener is, voor elke verrichting die hij aanraadt, verantwoordelijk voor de geschiktheid gezien de persoonlijke situatie van de cliënt.

Als de geschiktheidstest positief is, mag de dienstverlener de belegging aanraden.

Als de test negatief is, moet de dienstverlener de verrichting afraden.

Als u van plan bent om beleggingsdiensten aan te bieden maar niet vertrouwd bent met de MiFID-gedragsregels, raden wij u aan om een beroep te doen op gespecialiseerde hulp opdat u volledig geïnformeerd zou zijn over de geldende wetgeving.

Crowdfundingdienstverleners moeten een passendheidstest uitvoeren alvorens alternatieve-financieringsdiensten te verlenen. Deze diensten mogen immers pas worden verricht voor een potentiële belegger als de dienstverlener er zich van vergewist heeft dat de beleggingen die hij voorstelt, passend zijn voor de belegger, rekening houdend met zijn kennis en ervaring.

Om het passend karakter te toetsen, moet de dienstverlener zich baseren op de informatie die hij heeft ingewonnen bij de cliënt. Een potentiële belegging wordt als passend beschouwd als de cliënt de nodige kennis en ervaring heeft om de eraan verbonden risico’s te begrijpen.

Als de passendheidstest positief is, mag de alternatieve-financieringsdienst worden verleend. Als de test negatief is, mag deze dienst enkel worden verleend nadat de belegger is gewaarschuwd dat de beleggingen die de dienstverlener aanbiedt, niet passend zijn voor hem. De dienstverlener mag hiervoor een standaardwaarschuwing gebruiken.

Het antwoord op deze vraag verschilt naargelang de crowdfundingdienstverlener al dan niet beleggingsadvies verleent.

DE DIENSTVERLENER VERLEENT BELEGGINGSADVIES

Als de dienstverlener advies verleent aan een belegger over een (of meer) specifieke belegging(en), moet hij er zich in elk geval vooraf van vergewissen dat elke belegging die hij aanraadt, geschikt is voor de betrokken belegger. In de praktijk zal de dienstverlener dus een geschiktheidstest moeten uitvoeren alvorens enig advies te verlenen. Pas als die test positief is, mag hij het advies verlenen. Er mogen uitsluitend geschikte beleggingen worden aanbevolen.

DE DIENSTVERLENER VERLEENT GEEN BELEGGINGSADVIES

Als er geen beleggingsadvies wordt verleend, moet de dienstverlener enkel een passendheidstest afnemen. Indien uit die test blijkt dat een bepaalde belegging niet passend is voor de belegger die ze overweegt, moet de dienstverlener hem hiervoor waarschuwen. Hij mag daarvoor een standaardwaarschuwing gebruiken. Zolang de belegger die waarschuwing niet heeft gekregen, mag hij in geen enkel geval beleggen in een instrument dat niet passend is.

Een crowdfundingdienstverlener is verplicht om aan zijn cliënten bepaalde informatie mee te delen alvorens hen alternatieve-financieringsdiensten te verlenen. Die informatie moet op een duurzame drager worden verstrekt.

(a) informatie over de dienstverleners

• zijn identiteit en volledige contactgegevens;
• zijn statuut alsook de naam en het adres van de autoriteit die de vergunning heeft verleend;
• een beschrijving van zijn beleid voor het hanteren van belangenconflicten;

Als de dienstverlener geen gereglementeerde onderneming is:

• het verbod om bepaalde activiteiten uit te oefenen:
  • ontvangst en/of bezit van gelden en/of beleggingsinstrument die toebehoren aan cliënten;
  • het verstrekken van andere beleggingsdiensten dan het verlenen van beleggingsadvies en het in ontvangst nemen en doorgeven van orders;
• het verbod om een mandaat of volmacht te hebben op de rekeningen van de cliënten.

(b) informatie over de verrichte dienst

• alle kosten die door de cliënt gedragen worden in ruil voor de dienst, waaronder de eventuele kosten voor het gebruik van een financieringsvehikel;
• een algemene beschrijving van de geldende regels voor het verstrekken van alternatieve-financieringsdiensten;
• als de dienstverlener geen gereglementeerde onderneming is en hij beleggingsdiensten verleent: de geldende voorwaarden voor het verstrekken van die diensten, alsook een algemene beschrijving, eventueel in beknopte vorm, van de gedragsregels die van toepassing zijn op het verstrekken van die diensten;
• een beschrijving van de criteria en procedures voor het selecteren van de projecten van de ondernemers-emittenten;
• het maximumbedrag van het fiscaal voordeel waarvoor de cliënt in aanmerking komt als voldaan is aan de wettelijke voorwaarden.

(c) informatie over de beleggingsinstrumenten

De dienstverlener moet de potentiële beleggers op de hoogte brengen van de voornaamste kenmerken van de beleggingsinstrumenten die hij commercialiseert zodat zij in staat zouden zijn om de aard van de instrumenten en de eraan verbonden risico’s te begrijpen.

Als bepaalde wettelijke voorwaarden zijn vervuld, moet die informatie formeel worden vastgelegd in een prospectus waarvan de inhoud gereglementeerd is.

Een crowdfundingdienstverlener die beleggingsadvies verleent, moet de nodige informatie inwinnen over de (potentiële) cliënt opdat hij in staat zou zijn hem geschikte financiële instrumenten aan te raden. Die informatie moet ten minste betrekking hebben op:

(a) zijn kennis en ervaring op het vlak van beleggingen

Daartoe moet de dienstverlener bij de cliënt informatie inwinnen over de volgende punten:

• het type diensten, verrichtingen en financiële instrumenten waarmee hij vertrouwd is. De dienstverlener mag zijn vragen beperken tot de instrumenten die hij zelf daadwerkelijk aanbiedt;
• de aard (aankoop, verkoop, ruil, enz.), het volume en de frequentie van de verrichtingen in die financiële instrumenten die hij gedurende een welbepaalde periode heeft uitgevoerd;
• het niveau van de opleiding die hij genoten heeft en zijn beroep of, als dit relevant is, zijn vorige beroep.

(b) zijn financiële situatie

Deze informatie bevat ten minste gegevens over de herkomst en omvang van de reguliere inkomsten van de cliënt, zijn activa, beleggingen, onroerende goederen en reguliere financiële verplichtingen. Algemeen moet aan de cliënt alle informatie worden gevraagd die een impact kan hebben op zijn financiële situatie. Het kan dan ook nuttig zijn om informatie in te winnen over zijn echtelijke staat en zijn gezins- en/of beroepssituatie.

(c) zijn beleggingsdoelstellingen

Er moet informatie worden ingewonnen over de duur van de periode waarin de cliënt de belegging wenst aan te houden, zijn voorkeur wat betreft het nemen van bepaalde risico's, zijn risicoprofiel en de bedoeling van de belegging. Ook de behoeften aan liquide middelen van de cliënt zijn een element waarmee rekening moet worden gehouden.

Aan de hand van die informatie moet de dienstverlener de geschiktheidstest afnemen alvorens advies te verlenen aan de cliënt. Hij moet er zich ook van vergewissen dat de informatie die de cliënt hem geeft, coherent is.

Een crowdfundingdienstverlener die geen beleggingsadvies verleent, moet potentiële beleggers vragen naar de informatie die hij nodig heeft om na te gaan of de gecommercialiseerde beleggingsinstrumenten passend zijn voor hen. Daarbij wordt gepeild naar de kennis en ervaring van elke belegger. De dienstverlener vraagt hem met name de volgende informatie:

• het type diensten, verrichtingen en beleggingsinstrumenten waarmee hij vertrouwd is. De dienstverlener mag zijn vragen beperken tot de instrumenten die hij zelf daadwerkelijk aanbiedt;
• de aard (aankoop, verkoop, ruil, enz.), het volume en de frequentie van de verrichtingen in die beleggingsinstrumenten die hij gedurende een welbepaalde periode heeft uitgevoerd;
• het niveau van de opleiding die hij genoten heeft en zijn beroep of, als dit relevant is, zijn vorige beroep.

De dienstverlener moet die informatie gebruiken om de passendheidstest af te nemen alvorens alternatieve-financieringsdiensten te verlenen aan een cliënt.

Het beroep op een financieringsvehikel bemoeilijkt onder meer het opvolgen van de belegging tijdens haar looptijd. De wet legt dan ook de verplichting op om de belegger de volgende informatie te verstrekken tijdens de looptijd van de belegging:

• een jaarlijks overzicht van de kosten voor het gebruik van het financieringsvehikel;
• de financiële informatie over de ondernemer-emittent die gefinancierd wordt. Deze financiële informatie moet identiek zijn aan de informatie die de belegger krijgt van de andere aandeelhouders van de ondernemer-emittent.

Deze informatie komt boven op de algemene informatie die elke crowdfundingdienstverlener moet meedelen aan de beleggers.

'MiFID' verwijst naar de 'Markets in Financial Instruments Directive' die de gedragsregels over beleggingsdiensten introduceerde.

In de context van de Belgische crowdfundingwet is de belangrijkste MiFID-gedragsregel de verplichte geschiktheidstoetsing die crowdfundingdienstverleners moeten doen als ze advies geven over financiële instrumenten. Alternatieve-financieringsplatformen mogen alleen beleggingsadvies geven over deelbewijzen van startersfondsen en effecten.

De Belgische crowdfundingwet bevat daarnaast een reeks regels die van toepassing zijn op alle alternatieve-financieringsdiensten, ook als er geen beleggingsdiensten worden verleend.

Alle crowdfundingdienstverleners moeten

• zich op loyale, billijke en professionele wijze inzetten voor de belangen van hun cliënten;
• alleen informatie aan cliënten verstrekken die voldoet aan de geldende kwaliteitsvereisten;
• afdoende minimuminformatie verstrekken aan hun cliënten vooraleer ze hun diensten verlenen;
• een passendheidstoetsing doen bij de aanbieding van een beleggingsinstrument zonder advies, of bij advies over een beleggingsinstrument dat geen financieel instrument is;
• een geschiktheidstoetsing doen bij advies over een financieel instrument;
• gepast omgaan met belangenconflicten;
• cliëntengegevens gepast bewaren.

MINIMUMINHOUD

Crowdfundingdienstverleners moeten gepaste cliëntengegevens bewaren in een cliëntendossier, met inbegrip, zonder dat deze opsomming beperkend is, van de volgende informatie.

VOOR ALLE CLIËNTEN

• identificatiegegevens;
• contracten met cliënten, indien van toepassing;
• als de dienstverlener beleggingsinstrumenten aanbiedt die in aanmerking komen voor belastingvoordelen: de gegevens die nodig zijn om vast te stellen of de voorwaarden voor deze voordelen vervuld zijn.

VOOR ONDERNEMERS-EMITTENTEN

• het resultaat van de selectieprocedure van de dienstverlener, met inbegrip van de informatie en de criteria waarop de dienstverlener zijn beslissing heeft gebaseerd om het beleggingsinstrument van de ondernemer-emittent op het platform aan te bieden.

VOOR BELEGGERS

• de gegevens van de transacties van de cliënt op het platform;
• de resultaten van de passendheidstoetsing;
• als er beleggingsadvies is gegeven: de resultaten van de geschiktheidstoetsing;
• belangenconflicten die aan de cliënt zijn meegedeeld, indien van toepassing.

DUURTIJD

Cliëntengegevens moeten tot minstens 5 jaar na de beëindiging van de cliëntenrelatie bewaard blijven.

In de regel moet de crowdfundingdienstverlener correcte, duidelijke en niet-misleidende informatie verstrekken. Dit geldt voor alle informatie die verstrekt wordt bij het verlenen van alternatieve-financieringsdiensten.

Bovendien moet de informatie over de beleggingsinstrumenten die de dienstverlener commercialiseert, de beleggers in staat stellen om zowel de aard van de instrumenten te begrijpen, als de eraan verbonden risico’s. In bepaalde gevallen moet enkel een document met informatie over het bedrag en de aard van de aangeboden instrumenten, alsook over de redenen voor en de modaliteiten van de aanbieding ter beschikking van de beleggers worden gesteld. Als bepaalde wettelijke voorwaarden zijn vervuld, moet de informatie formeel worden vastgelegd in een prospectus waarvan de inhoud gereglementeerd is.

Tot slot gelden er ook voor de reclame voor aanbiedingen van beleggingsinstrumenten specifieke regels wat de informatie betreft die zij bevat. Zo is het verboden om de voordelen van een belegging overdreven te benadrukken in vergelijking met de eraan verbonden risico’s.