De Autoriteit voor Financiële Diensten en Markten (FSMA) heeft haar jaarverslag 2013 gepubliceerd. Bij de voorstelling van het jaarverslag is in het bijzonder ingegaan op de resultaten van de uitgevoerde inspecties, de nieuwe regels voor financiële producten, de initiatieven inzake financiële vorming en de talrijke nieuwe bevoegdheden van de FSMA.
Het jaarverslag 2013 geeft toelichting bij de werkzaamheden van de FSMA tijdens het derde werkingsjaar sinds haar oprichting in april 2011. Het verslag gaat dieper in op de activiteiten die ontplooid werden binnen ieder van de zes bevoegdheidsdomeinen van de FSMA. Die zes domeinen zijn toezicht op de informatie door vennootschappen, producttoezicht, toezicht op de gedragsregels, toezicht op de financiële dienstverleners en tussenpersonen, toezicht op de aanvullende pensioenen en financiële vorming.
Bij de voorstelling van het jaarverslag is in het bijzonder ingegaan op vier domeinen:
1. Inspecties
- Inspecties ter plaatse. De FSMA rondde in 2013 een eerste inspectiecyclus af rond het thema ‘belangenconflicten’ waarover vorig jaar al een rapport verscheen. De tweede inspectiecyclus, die in 2014 zijn beslag krijgt, gaat over het thema ‘zorgplicht’. Hierbij wordt onder meer nagegaan of banken en andere gereglementeerde ondernemingen zich bij het geven van beleggingsadvies en bij het uitvoeren van orders, inzetten voor de belangen van hun cliënten. Tijdens deze inspecties gaan de FSMA-medewerkers niet alleen langs op de hoofdkantoren om de procedures te controleren, maar vooral in de lokale agentschappen om de naleving van de regels op het terrein te toetsen.
- 57 bevelen. In het kader van deze tweede inspectiecyclus heeft de FSMA vastgesteld dat de naleving van de regels inzake zorgplicht voor verbetering vatbaar is. De FSMA stelde honderd zwakke punten vast. Daarvan hebben er 57 aanleiding gegeven tot een bevel, waarbij de FSMA de betrokken onderneming aanmaant om haar manier van werken aan te passen. De zwakke punten hadden onder meer betrekking op de toetsing van de kennis en ervaring van de cliënt en het hanteren van beleggingsprofielen. De inspecties dekten 82 procent van de gereglementeerde vennootschappen[1]. Alle betrokken ondernemingen hebben de bevelen van de FSMA opgevolgd en hun praktijk bijgestuurd. Net zoals bij de vorige inspectiecyclus, gaat de FSMA een algemeen rapport publiceren waarin gewezen zal worden op de aandachtspunten inzake de regels over zorgplicht.
- Mystery shopping. De Belgische wetgever heeft beslist het inspectie-arsenaal van de FSMA uit te breiden met de mogelijkheid tot mystery shopping. Daardoor kunnen FSMA-medewerkers en/of externen in opdracht van de FSMA langs gaan bij gereglementeerde ondernemingen zonder zich kenbaar te maken. In dit kader is een externe partner geselecteerd en vindt in 2014 een pilootproject plaats. Deze missies zullen plaatsvinden onder aansturing van het nieuw binnen de FSMA opgerichte ‘Centraal inspectieteam’, dat voortaan de inspecties van alle types entiteiten onder toezicht zal uitvoeren.
2. Producttoezicht
- Publiciteitscontrole. Het toezicht op de financiële producten is verder uitgebouwd. De FSMA controleert voortaan de nieuwe, gestandaardiseerde informatiefiches die de kredietinstellingen moeten ter beschikking stellen bij de commercialisering van gereglementeerde spaarrekeningen. Ook andere publiciteit voor dergelijke spaarrekeningen moet op voorhand door de FSMA goedgekeurd worden. De niet-naleving van die verplichting kan aanleiding geven tot administratieve sancties, wat ook al het geval geweest is. De FSMA controleert ook de publiciteit voor andere financiële producten, zoals voor volksleningen. Er komen ook regels die een gelijker speelveld creëren voor de publiciteit voor alle financiële producten.
- Commercialiseringsverbod. Daarnaast heeft de FSMA een reglement uitgevaardigd dat een verbod invoert op de commercialisering van bepaalde financiële producten aan niet-professionele cliënten. Het gaat om zogenaamde life settlements (verhandelde levensverzekeringen), financiële producten met een virtuele munt als onderliggende waarde en notes en tak 23-verzekeringen waarvan het rendement afhangt van een alternatieve instelling voor collectieve belegging die in niet-conventionele activa (bv. wijn, kunstvoorwerpen, …) belegt. Het verbod gaat in op 1 juli 2014.
- Invoering risicolabel. De FSMA heeft eveneens een reglement opgesteld dat de technische vereisten vastlegt voor een risicolabel voor financiële producten. Dat risicolabel zal gebruikt moeten worden bij de commercialisering van financiële producten in België aan niet-professionele cliënten. Het reglement legt de criteria vast om spaar- en beleggingsproducten onder te brengen in een van de vijf risicoklassen van het label. De rode draad van deze criteria is de mate van risico om de inleg op de eventuele vervaldag niet te recupereren. Het gebruik van het risicolabel wordt verplicht vanaf 12 juni 2015.
- Eenvoudigere producten. Het in 2011 ingevoerde moratorium op de commercialisering van bijzonder ingewikkelde gestructureerde producten blijft zijn nut bewijzen. Het volume aan uitgegeven gestructureerde producten is sinds de lancering van het moratorium zo goed als constant gebleven, terwijl de complexiteit van de producten aanzienlijk verminderd is. Zes producten op tien hanteren twee of minder mechanismen om het rendement van het product bepalen. Deze vereenvoudiging van de producten was de doelstelling van het moratorium en kan bijdragen tot een herstel van het vertrouwen van de consument.
3. Financiële vorming
- Wikifin.be. Eind januari 2013 lanceerde de FSMA haar programma voor financiële vorming via de website Wikifin.be. Deze website biedt neutrale, betrouwbare en praktische over geldgerelateerde thema’s. De site is intussen al meer dan een miljoen keer bezocht. De populairste onderdelen van de website zijn: de spaarsimulator (>375.000 simulaties), de pensioenquiz (>100.000 deelnemers) en de IMMOsimulator (>60.000 simulaties sinds de lancering in februari op Batibouw). De Wikifin-nieuwsbrief die maandelijks uitgestuurd wordt, heeft intussen al meer dan 10.000 abonnees.
- Campagnes. In het kader van het Wikifin-programma lanceerde de FSMA in 2013 twee thematische campagnes. De eerste campagne over pensioenen; de tweede campagne over wonen. In het kader van de wooncampagne werd een IMMOsimulator aan de website toegevoegd die toelaat een woonproject te budgetteren en was er een Wikifin-stand op Batibouw.
- Onderwijs. Een andere pijler van het Wikifin-programma is samenwerking met het onderwijs. In dat kader heeft de FSMA pedagogisch materiaal ontwikkeld dat volgend schooljaar uitgetest zal worden in een aantal deelnemende scholen. Daartoe zijn kandidaatstellingen gelanceerd voor pilootprojecten in zowel het Nederlands- als het Franstalige onderwijs.
4. Uitbreiding bevoegdheden
- Nieuwe wetgeving. De Belgische wetgever heeft via meerdere wetteksten talrijke bijkomende bevoegdheden en toezichtstaken toevertrouwd aan de FSMA. Het gaat onder meer om de zogenaamde Twin Peaks 2-wetgeving, die de toepassing van de MiFID-gedragsregels uitbreidt naar de verzekeringssector, het toezicht op de kredietverlening aan KMO’s, het toezicht op de financial planners, het toezicht op de bemiddelaars en kredietgevers inzake consumentenkrediet, toezicht op de bepalingen van Boek VI van het Wetboek voor Economisch Recht, dat de bepalingen van de wet betreffende marktpraktijken en consumentenbescherming overneemt, …
Het jaarverslag kan geraadpleegd worden op de website van de FSMA. Via het bestelformulier op de website kan ook een exemplaar op papier van het jaarverslag aangevraagd worden.