Vragen en antwoorden over crypto

Commercialisering is 'het voorstellen van een product of een virtuele munt, ongeacht de wijze waarop dit gebeurt, om de cliënt of potentiële cliënt aan te zetten tot aankoop van, inschrijving op, toetreding tot, aanvaarding van, ondertekening van of opening van het betrokken product of van de munt'.

Commercialisering is een ruim begrip. Zo zijn bijvoorbeeld volgende situaties commercialisering:

• een persoon bezit virtuele munten en voert reclame bij de verkoop aan consumenten;
• een dienstverlener stelt een infrastructuur ter beschikking van consumenten die het mogelijk maakt om te beleggen in virtuele munten (bijv. handelsplatform) en maakt daarbij reclame voor de belegging in virtuele munten, hetzij via een eigen communicatiekanaal (bijv. website van de dienstverlener om transacties te verrichten op het platform), hetzij via een ander communicatiekanaal (bijv. krantenwebsite of een sociaal netwerk);
• een influencer stelt een virtuele munt voor aan consumenten en zet hen aan tot aankoop en ontvangt daarvoor een vergoeding van een handelsplatform.

Nee, het reglement is van toepassing op alle personen die tegen vergoeding of enig voordeel virtuele munten commercialiseren aan consumenten en daarbij reclame verspreiden, ongeacht of dit de gewone of gebruikelijke professionele hoofd- of nevenactiviteit is, dan wel gebeurt op occasionele basis tegen vergoeding. Een influencer die slechts sporadisch tegen vergoeding reclame maakt voor een virtuele munt valt binnen het toepassingsgebied van het reglement.

Het reglement is niet van toepassing op boodschappen die worden verspreid naar aanleiding van transacties tussen consumenten, op voorwaarde dat geen beroep wordt gedaan op een persoon om reclame tegen vergoeding bij consumenten te verspreiden.

De FSMA heeft dit reglement uitgevaardigd ter bescherming van de consument. Dit verklaart het ruime toepassingsgebied.

Er is commercialisering op het Belgisch grondgebied wanneer de commercialisering specifiek gericht is tot consumenten in België. Dit is een feitenkwestie en wordt beoordeeld aan de hand van aanwijzingen, zoals:

• de verwijzing naar contactpersonen in België;
• het ontbreken van een disclaimer die aangeeft dat de commercialisering niet op het Belgisch publiek is gericht;
• de gebruikte taal of talen;
• de mogelijkheid voor consumenten in België om zich online in te schrijven;
• het gebruik van een website met een domeinnaam die eindigt op '.be';
• de aanwezigheid van een vestiging in België of dienstverlening in België of het beroep op een tussenpersoon of influencer die actief is in België;
• het gebruik van een afbeelding van een persoon die met name gekend is door het publiek in België, zoals sportlui, artiesten of andere personaliteiten;
• het voeren van notoriëteitsreclame in België;
• het feit dat men een sociaal netwerk vergoedt om reclame specifiek aan het publiek in België te tonen.

Elk geval wordt beoordeeld op basis van een concrete analyse die rekening houdt met alle feiten. De aanwezigheid van één van bovenvermelde factoren impliceert niet automatisch dat er een commercialisering is op het Belgisch grondgebied.

Er is wel in elk geval commercialisering in België wanneer reclame via Belgische media wordt verspreid of via een fysieke reclamedrager (bijv. reclamebord) op het Belgisch grondgebied.

Reclame waarbij geen aanknopingsfactor met België kan worden aangetoond, valt niet onder het reglement, ook al kunnen consumenten in België er kennis van nemen. Zo wordt reclame die wereldwijd wordt verspreid, zonder dat een specifieke band met België kan worden aangetoond, niet geviseerd.

Reclame is gedefinieerd als 'elke mededeling die er specifiek toe strekt de aankoop van of inschrijving op één of meer virtuele munten te promoten, ongeacht het kanaal waarlangs of de wijze waarop dat gebeurt'.

Reclame kan bijv. verspreid worden via een fysieke drager (bijv. reclamebord), via een radio- of televisiespot, maar kan ook online (bijv. via website of sociaal netwerk). Het omvat zowel geschreven tekst als audio- en videoberichten.

Het begrip is ruim opgevat en omvat niet enkel reclame in de strikte zin van het woord maar ook de inhoud van een website van een dienstverlener die is opgezet om consumenten aan te zetten tot aankoop van virtuele munten.

Ook educatief materiaal kan in bepaalde gevallen reclame zijn indien het materiaal tot doel heeft om de consument te stimuleren om virtuele munten aan te kopen. Dit moet steeds geval per geval beoordeeld worden.

Het reglement is niet van toepassing op notoriëteitsreclame. Notoriëteitsreclame is reclame die tot doel heeft om de algemene bekendheid van bijv. een cryptoplatform te vergroten. Voorwaarde is wel dat daarbij niet wordt verwezen naar één of meer virtuele munten of een categorie virtuele munten.

Beperkt men zich in reclame tot de vermelding van de naam of het logo van een dienstverlener (bijv. reclame op shirts van een sportclub door een handelsplatform), dan betreft het notoriëteitsreclame.

Zodra men in de reclame echter verwijst naar een specifieke virtuele munt of naar virtuele munten als beleggingscategorie (bijv. 'koop virtuele munten', 'beleg in virtuele munten', 'zet uw eerste stappen als belegger in virtuele munten'), zet men expliciet aan tot het verwerven van virtuele munten en is het reglement van toepassing, zelfs indien dit de benaming of het logo van een dienstverlener is.

Opgepast, het voeren van notoriëteitsreclame in België kan wel een aanwijzing zijn dat een dienstverlener virtuele munten via zijn platform aan consumenten in België commercialiseert. Zie hierover de FAQ 'Wanneer is er sprake van commercialisering op het Belgisch grondgebied?'. Is er commercialisering van virtuele munten in België, dan is het reglement niet van toepassing zijn op de notoriëteitsreclame maar wel op de website of de app die gebruikt worden voor de uitbating van het platform.

Een virtuele munt is een digitale weergave van een waarde die niet door een centrale bank of overheid wordt uitgegeven of gegarandeerd, die niet noodzakelijk aan een wettelijk vastgestelde valuta is gekoppeld en die niet de juridische status van valuta of geld heeft, maar die door natuurlijke of rechtspersonen als ruilmiddel wordt aanvaard en die elektronisch kan worden overgedragen, opgeslagen en verhandeld.

Enkel de virtuele activa met een functie als ruil- of betaalmiddel worden dus geviseerd. Activa met enkel een beleggingsfunctie (zoals 'security tokens', die bijvoorbeeld recht geven op een vorm van deelneming in een onderneming) of een gebruiksfunctie (zoals 'utility tokens', die toegangsrechten verlenen tot toekomstige producten of diensten) worden niet geviseerd. Het reglement is niet van toepassing op digitale activa die uniek zijn en niet onderling vervangbaar zijn.

Het reglement is niet van toepassing op de commercialisering van virtuele munten die beleggingsinstrumenten zijn als gedefinieerd in artikel 3 van de wet van 11 juli 2018 op de aanbieding van beleggingsinstrumenten aan het publiek en de toelating van beleggingsinstrumenten tot de verhandeling op een gereglementeerde markt.

De FSMA heeft een mededeling gepubliceerd met een stappenplan die als leidraad fungeert bij de kwalificatieoefening van cryptoactiva als beleggingsinstrument.

In geval van kwalificatie als beleggingsinstrument geldt principieel een verplichting om een prospectus of informatienota op te stellen bij aanbieding aan het publiek. Tevens gelden ook specifieke regels voor de reclame, die in geval van aanbieding aan het publiek ook moet worden goedgekeurd vooraleer zij verspreid wordt.

Wie een consument is, wordt bepaald in artikel I.1, eerste lid, 2° van het Wetboek van Economisch Recht. Volgens deze bepaling is een consument 'iedere natuurlijke persoon die handelt voor doeleinden die buiten zijn handels-, bedrijfs-, ambachts- of beroepsactiviteit vallen.'

Hiermee wordt bedoeld dat consumenten duidelijk moeten kunnen vaststellen dat bepaalde informatie reclame uitmaakt. De aandacht van de consument moet erop gevestigd worden dat hij te maken heeft met een reclameboodschap die ertoe strekt hem aan te zetten tot aankoop. Dit kan bijvoorbeeld gedaan worden door het woord 'reclame' (of equivalent) op een in het oog springende manier op te nemen in de informatie.

Nee. Zowel de korte als de uitgebreide risicowaarschuwing moeten letterlijk overgenomen worden. Er is geen marge om de inhoud van de waarschuwing te herformuleren of samen te vatten.

Indien de vorm van de reclame vanuit technisch oogpunt niet toelaat om de uitgebreide risicowaarschuwing op te nemen (en enkel in dat geval!), dan moet in de reclame een link of een andere referentie (bijv. QR-code) worden opgenomen naar een drager met de uitgebreide risicowaarschuwing.

De link kan dus niet gebruikt worden om de reden dat de uitgebreide risicowaarschuwing afbreuk zou doen aan de aantrekkelijkheid van de reclame.

De korte waarschuwing en de link moeten verplicht opgenomen worden in elke reclame, ook al is deze in omvang of tijd zeer beperkt (bijv. een banner of korte video). Is het technisch onmogelijk om de korte waarschuwing met link op te nemen, dan kan u op die manier geen reclame maken.

Een onderscheid wordt gemaakt tussen reclame in het kader van een massacampagne en andere reclame die kleinschaliger wordt verspreid.

Een massacampagne viseert de verspreiding van reclame bij minstens 25.000 consumenten. Volgende situaties worden onweerlegbaar beschouwd als een massacampagne:

• reclame die zichtbaar is vanop de openbare weg of een voor het publiek toegankelijke infrastructuur (bijv. stadions of metrostations);
• reclame die wordt verspreid op een voor het publiek toegankelijke website door de exploitant van die website of door een andere persoon (bijv. op een forum);
• reclame die via een sociaal netwerk wordt verspreid door een persoon die minstens 25.000 volgers heeft op dat sociaal netwerk bij het begin van de verspreiding of door een persoon die betaalt voor de verspreiding via een sociaal netwerk.

In geval van een massacampagne geldt een voorafgaande kennisgevingsplicht aan de FSMA. De FSMA heeft een mededeling bekendgemaakt waarin de modaliteiten van de kennisgevingsplicht worden bepaald. De kennisgeving aan de FSMA moet gebeuren 10 kalenderdagen voor de dag van verspreiding van de reclame. Er geldt geen verplichte goedkeuring door de FSMA. De afwezigheid van reactie vanwege de FSMA binnen de termijn van 10 dagen kan niet aanzien worden als een impliciete goedkeuring door de FSMA.

Gebeurt de verspreiding van de reclame buiten het kader van een massacampagne, dan geldt de notificatieverplichting niet en oefent de FSMA uitsluitend a posteriori toezicht uit.

In geen geval mag in de reclame melding gemaakt worden van de interventie door de FSMA.

Nee. De reclameregels gelden zowel voor reclame voor consumenten in het kader van een massacampagne als voor reclame die verspreid wordt buiten het kader van een massacampagne. Alle reclame die wordt verspreid voor consumenten voor virtuele munten moet de reclameregels respecteren.

Het onderscheid tussen massacampagne of geen massacampagne is enkel relevant voor de toepassing van de voorafgaande kennisgevingsplicht aan de FSMA.

Indien eenzelfde reclame via verschillende sociale mediakanalen wordt verspreid, dan telt u voor de beoordeling van de drempel van 25.000 consumenten de consumenten samen die u zal bereiken via de verschillende kanalen die in het kader van de campagne worden aangewend (bvb. 10.000 volgers op Facebook en 17.000 volgers op Instagram > 25.000 consumenten).

Het overgangsregime geldt voor reclame die reeds verspreid is voor de inwerkingtreding van het reglement en die na een periode van één maand na de inwerkingtreding nog steeds loopt.

Deze reclame moet binnen de  maand volgend op de inwerkingtreding van het reglement in overeenstemming worden gebracht met het reglement.

Dit overgangsregime zou met name van toepassing kunnen zijn op websites van cryptoplatformen of influencers die op het ogenblik van inwerkingtreding van het reglement gericht waren op de Belgische consument.

De voorafgaande kennisgevingsplicht is niet van toepassing op de aanpassingen aan die reclame binnen de termijn van één maand die tot doel hebben om de reclame in overeenstemming te brengen met het reglement.

Nee. Deze verplichting geldt zowel in geval van verspreiding van reclame in het kader van een massacampagne waarvan kennis moet worden gegeven aan de FSMA als in het kader van een verspreiding waarvan geen kennis moet gegeven worden aan de FSMA.

De verplichting slaat op elke overeenkomst die wordt gesloten in het kader van de verspreiding van de reclame en met name op:

• de overeenkomst tussen een cryptoplatform en een persoon (bijv. influencer) die reclame verspreidt voor de verwerving van virtuele munten via het platform;
• de overeenkomst tussen de persoon die reclame verspreidt en de persoon wiens afbeelding in de reclame wordt gebruikt en daarvoor vergoed wordt.

Wanneer de FSMA een inbreuk vaststelt op de bepalingen van het reglement, kan zij, zoals bepaald in artikel 36 van de wet van 2 augustus 2002 betreffende het toezicht op de financiële sector en de financiële diensten, de verantwoordelijke persoon bevelen om de toestand te verhelpen of een rechtzetting te publiceren. Blijft de persoon in gebreke en heeft hij zijn middelen kunnen laten gelden, dan kan de FSMA zelf een waarschuwing of rechtzetting publiceren of een dwangsom opleggen. In spoedeisende gevallen kan de FSMA zelf een waarschuwing publiceren zonder voorafgaand bevel, mits de persoon zijn middelen heeft kunnen laten gelden.

Om haar toezichtsopdracht uit te oefenen heeft de FSMA o.a. de bevoegdheid om zich ten aanzien van elke natuurlijke persoon en elke rechtspersoon elke informatie en elk document, in welke vorm ook, te doen meedelen en toegang te verkrijgen tot elk document.

Indien de FSMA overeenkomstig artikel 36, § 2 van de wet van 2 augustus 2002 een inbreuk vaststelt op het reglement, dan kan zij aan de overtreder een administratieve geldboete opleggen.