De resultaten van de stresstest die EIOPA uitvoerde en die vandaag gepubliceerd werden, bevestigen de veerkracht van de Europese pensioenfondsen ten aanzien van het liquiditeitsrisico, zelfs in geval van een sterke verslechtering van de economische en financiële situatie.
In 2025 heeft EIOPA (European Insurance and Occupational Pensions Authority) een stresstest uitgevoerd met betrekking tot het liquiditeitsrisico van pensioenfondsen (instellingen voor bedrijfspensioenvoorziening – IBP's) in 18 landen met een relevante pensioenmarkt (tweede pijler). De geanalyseerde steekproef omvat 156 pensioenfondsen met een beheerd vermogen van 1.796 miljard euro. EIOPA heeft onderzocht in hoeverre economische en financiële stressscenario's de Europese pensioenfondsensector blootstellen aan liquiditeitsrisico's.
Het liquiditeitsrisico doet zich voor wanneer een pensioenfonds niet langer over voldoende liquide middelen beschikt om aan haar onmiddellijke verplichtingen na te komen en de verkoop van activa op zeer korte termijn het tekort aan liquide middelen niet kan compenseren. De behoefte aan liquiditeit kan toenemen wanneer een positie in derivaten die het pensioenfonds heeft ingenomen, zich ongunstig ontwikkelt en de tegenpartij een hogere cash garantie eist.
De ESRB (European Systemic Risk Board) heeft in nauwe samenwerking met de Europese Centrale Bank twee stressscenario's ontwikkeld: één met een stijging van de rentevoeten en één met een daling van de rentevoeten. In beide scenario's leidt de verslechtering van de economische omstandigheden tot neerwaartse aanpassingen van de prijzen van activa zoals aandelen en vastgoed, tot een stijging van de risicopremies en tot een waardevermindering van de euro.
EIOPA heeft in beide stressscenario’s de analyse toegespitst op de liquiditeitspositie in het eerste kwartaal van 2025.
Als prudentiële toezichthouder op de Belgische pensioenfondsen is de Autoriteit voor Financiële Diensten en Markten (FSMA) lid van EIOPA. Voor de stresstest heeft de FSMA een representatieve steekproef van 17 pensioenfondsen samengesteld. Deze vertegenwoordigen 60 % van het beheerde vermogen van de Belgische pensioensector van de tweede pijler en 1,5 % van het beheerde vermogen van de steekproef van Europese pensioenfondsen die EIOPA analyseerde.
Het verslag van EIOPA geeft geen uitsplitsing van de resultaten per land of per pensioenfonds. De geaggregeerde resultaten worden sterk beïnvloed door de grote spelers op de Europese markt, met name Nederland. Over het algemeen zijn de Europese pensioenfondsen bestand tegen het liquiditeitsrisico. Het risico wordt als laag beoordeeld. De resultaten van de oefening tonen aan dat de deelnemers gemiddeld over voldoende liquide middelen en de nodige instrumenten beschikken om acute liquiditeitscrisissen het hoofd te bieden. Desgevallend passen pensioenfondsen hiervoor hun beleggingsstrategie aan. Zelfs in de gesimuleerde stresssituaties blijft de pensioenfondsensector koper van financiële effecten.
Uit de analyse blijkt dat de Belgische pensioensector minder gevoelig is voor liquiditeitsrisico's dan de Europese sector. Het aandeel van liquide activa in Belgische pensioenfondsen bedraagt 96% van de beleggingen, tegenover 86% in de steekproef van de Europese pensioenfondsen. Bovendien maken Belgische pensioenfondsen, rekening houdend met de specifieke kenmerken van de pensioenverplichtingen die zij beheren, gemiddeld minder gebruik van derivaten. Bijgevolg worden zij minder beïnvloed dan de Europese sector door de verhogingen van de cash garanties die tegenpartijen eisen in geval van crisis.
Het persbericht van EIOPA is beschikbaar op de website van EIOPA.