Steeds meer consumenten melden fraude aan de FSMA

In 2020 heeft de Autoriteit voor Financiële Diensten en Markten (FSMA) 1.555 meldingen gekregen van consumenten over fraude en illegale aanbiedingen van financiële producten en diensten. Dat is bijna 30 % meer dan in 2019 en nagenoeg 50 % meer dan in 2018. Dit kan onder meer verklaard worden doordat steeds meer consumenten, bij twijfel of een aanbod al dan niet frauduleus is, de FSMA contacteren vóór ze hun geld investeren.

Van de 1.555 meldingen van consumenten die de FSMA in 2020 heeft ontvangen, had ca. 74 % betrekking op frauduleuze onlinehandelsplatformen, valse kredietaanbiedingen, piramidefraude en frauduleuze aanbiedingen van vermogensbeheer en alternatieve beleggingen.

Het fenomeen van de frauduleuze onlinehandelsplatformen kende in 2020 een sterke toename. Die platformen bieden handel aan in binaire opties, CFD’s, forexproducten maar ook in cryptomunten. De eerste doken op in mei 2019. Slachtoffers worden aangetrokken via nepadvertenties op sociale media zoals Facebook en zelfs datingsites. Meer informatie hierover leest u in onze waarschuwing van 3 december 2020 en 23 december 2020.

De FSMA raamt de verliezen van slachtoffers op frauduleuze onlinehandelsplatformen tussen mei 2019 en december 2020 op ten minste 18,5 miljoen euro.

Bij cryptomuntfraude trachten oplichters consumenten te overhalen om te beleggen in zogezegde crypto’s door hun megawinsten voor te spiegelen. Die vorm van fraude komt steeds minder voor naarmate er meer frauduleuze onlinehandelsplatformen verschijnen. Beide fraudevormen vertonen vele gelijkenissen en hun evolutie lijkt gelinkt te zijn, wat laat vermoeden dat er dezelfde criminele netwerken achter schuilgaan.

CORONA – Beleggings- en kredietfraude

2020 was het jaar van de coronacrisis. Consumenten hebben veel meer gebruikgemaakt van het internet. Zij waren dus meer blootgesteld aan cold calling van oplichters die allerlei frauduleuze producten aan de man proberen te brengen (verkoop van mondmaskers, valse inzameling van fondsen voor coronaslachtoffers en zelfs aanbiedingen van vaccins).

Het aantal meldingen van beleggingsfraude dat rechtstreeks verband houdt met de coronacrisis is daarentegen niet noemenswaardig toegenomen. Toch werd opgemerkt dat oplichters er niet voor terugdeinzen om de gezondheidscrisis uit te buiten:

• de coronacrisis wordt aangehaald als verklaring waarom de beloofde sommen niet betaald zijn,
• er wordt gevraagd om een bijkomende belasting te betalen die zogezegd is opgelegd in het kader van de coronamaatregelen,
• frauduleuze beleggingsaanbiedingen worden voorgesteld als alternatief voor beleggingen bij banken die door de pandemie in slechte papieren zouden kunnen raken.

Als u hier meer informatie over wil, verwijzen wij naar onze waarschuwing van 1 april 2020 en 22 april 2020.

Acties tegen fraude

In 2020 heeft de FSMA verschillende stappen ondernomen om consumenten bewust te maken van het risico op beleggings- en kredietfraude, en om fraudeslachtoffers te helpen. Preventie is immers de sleutel om fraude op een doeltreffende manier te bestrijden.

1. Behandeling van 1.555 meldingen van consumenten over beleggings- en kredietfraude
   De FSMA heeft alle consumenten die haar gecontacteerd hebben een individueel en gepersonaliseerd antwoord gegeven. Steeds meer consumenten nemen, vóór ze beleggen, contact op met de FSMA bij het minste vermoeden dat de financiële producten of diensten die hun worden aangeboden frauduleus zijn. De FSMA onderzoekt alle meldingen zorgvuldig. Als er duidelijk aanwijzingen van fraude zijn, raadt ze de consumenten aan om niet in te gaan op de aanbieding en vooral geen geld te storten.
2. Publicatie van waarschuwingen voor 143 vennootschappen die op onregelmatige wijze actief zijn in België
   In 2020 zijn daarnaast ook 12 thematische waarschuwingen voor algemene problemen gepubliceerd. Vijf daarvan handelden over het risico op fraude in het kader van de COVID-19-pandemie. De waarschuwingen zijn gepubliceerd op de FSMA-website en verspreid via persberichten en sociale netwerken.
3. Lancering van een digitale campagne op Facebook en Google
   Fraudeurs contacteren hun slachtoffers doorgaans via sociale netwerken. De FSMA heeft daarom op Facebook en Google een digitale campagne gelanceerd tegen beleggingsfraude. Die campagne onder het motto ‘Ongelooflijk aanbod? Begin met een nee.’ is volledig online gevoerd. Doelstelling? Mogelijke slachtoffers waarschuwen voor aanbiedingen die te mooi zijn om waar te zijn.
   
   De campagne verliep in twee golven. De eerste golf startte op 19 juni 2020 en viseerde de gepensioneerden (60-plussers). De tweede begon op 1 oktober 2020 en richtte zich tot jonge (30-39-jarigen) en meer ervaren beleggers (40-59-jarigen). Tijdens deze tweede golf van de campagne op Facebook werd andermaal ook ingezet op de sensibilisering van de gepensioneerden (60-plussers).
4. Ontwikkeling van een test: 'word ik opgelicht?'
   Als onderdeel van de campagne ‘Ongelooflijk aanbod? Begin met een nee.’ stelt de FSMA op haar website een nieuwe test voor consumenten voor. Aan de hand van 9 vragen kunnen zij beoordelen of een beleggingsaanbieding al dan niet frauduleus is. Het resultaat geeft een indicatie van het risico op fraude. Twijfelt u over een aanbieding? Doe dan zelf ook de test.
5. Aangifte bij de gerechtelijke autoriteiten en blokkering van de toegang tot frauduleuze websites
   Steeds meer consumenten nemen bij de minste twijfel preventief contact op met de FSMA. Daardoor kan zij sneller optreden en ook de gerechtelijke autoriteiten sneller contacteren. Op verzoek van de FSMA blokkeerden de Belgische gerechtelijke autoriteiten vorig jaar zo de toegang vanuit België tot 84 websites met frauduleuze aanbiedingen.
6. Productie van sensibiliserings- en preventievideo’s
   De FSMA neemt voortdurend nieuwe initiatieven om de consumenten bewust te maken van het risico op beleggings- en kredietfraude. Momenteel werkt zij aan de ontwikkeling en productie van animatievideo's en video’s met getuigenissen over deze problematiek.
   
   De doelstelling van die video’s is tweeledig: het publiek sensibiliseren voor het bestaan van dat soort fraude, alsook informeren over de meest voorkomende mechanismen van beleggings- en kredietfraude en over de stappen die fraudeslachtoffers moeten ondernemen.
   
   Afspraak in de lente voor de release van deze video’s!