Duurzame financiering

Wat betekent duurzame financiering?

Er bestaat geen wettelijke definitie van ‘duurzame financiering’. Deze term verwijst in het algemeen naar het proces waarbij de verschillende schakels in de financiële sector rekening houden met ecologische, sociale en governance-overwegingen (de ‘ESG’-criteria genoemd), met als doel:

1. de investeringen oriënteren naar economische activiteiten en projecten die voldoen aan de ESG-criteria;
2. de financiële risico's beheren die ontstaan door klimaatverandering, uitputting van hulpbronnen, aantasting van het milieu en sociale kwesties; 
3. en transparantie en langetermijndenken stimuleren bij financiële en economische activiteiten.
    

Een van de grootste uitdagingen waar duurzame financiering voor staat, is het bestrijden en voorkomen van greenwashing. Greenwashing, ook groenwassen genoemd, is een praktijk waarbij verklaringen, acties of mededelingen over duurzaamheid niet ‘duidelijk en op niet-misleidende wijze’ de duurzaamheid weergeven waar een entiteit, een financieel product of een financiële dienst voor staat. Concreet gezien is het voorkomen van greenwashing erop gericht te vermijden dat het duurzame karakter van een product of dienst beperkt zou blijven tot een marketingargument.

Wat is de rol van de FSMA?

Zowel nationaal als internationaal speelt de FSMA een vooraanstaande rol bij de ontwikkeling van de reglementering inzake duurzame financiering en meer specifiek bij de preventie van greenwashing.

Een prominente rol binnen IOSCO

De internationale rol van de FSMA werd nog versterkt door de verkiezing van haar voorzitter tot voorzitter van IOSCO in 2022 en 2024. IOSCO, die de toezichthouders op de financiële markten van meer dan 130 landen groepeert, werkt mee aan de tenuitvoerlegging en de promotie van strikte reguleringsnormen op wereldvlak, ook inzake duurzame financiering.

In 2023 onderschreef IOSCO de eerste twee internationale standaarden voor duurzaamheidsrapportering door vennootschappen (IFRS-S1 en IFRS-S2), uitgewerkt door de International Sustainability Standards Board (ISSB) binnen de IFRS Foundation. Wat de algemene beginselen en de klimaatinformatie (ESRS) betreft, leunen die standaarden nauw aan bij de door de Europese wetgever aangenomen rapporteringsstandaarden. Dit maakt een zekere interoperabiliteit mogelijk. De IFRS-S- en de ESRS-standaarden streven naar een verbetering van de kwaliteit en de vergelijkbaarheid van de duurzaamheidsrapportering door de vennootschappen. De gegevens uit de duurzaamheidsrapportering kunnen daarna worden gebruikt door de producenten van financiële producten, die hun klanten zo nauwkeurig zullen kunnen informeren over het al dan niet duurzame karakter van hun beleggingen.

Binnen IOSCO speelt de FSMA ook een rol in de Sustainability Taskforce ('STF'), die onder meer de opdracht heeft om de door de emittent en de vermogensbeheerders verstrekte duurzaamheidsinformatie alsook de coördinatie tussen de regelgevers te verbeteren.

IOSCO zal de rechtsgebieden die beslissen om de ISSB-standaarden toe te passen, helpen bij het ontwikkelen van hun vaardigheden. Tot slot zal IOSCO haar initiatieven op het vlak van de toekomstige auditstandaarden verder uitwerken, en aanbevelingen over de vrijwillige koolstofmarkten formuleren.

Een dagelijkse betrokkenheid op Europees niveau

Op Europees niveau neemt de FSMA onder andere deel aan de vergaderingen van het Sustainability Standing Committee (SSC) binnen ESMA. Dit comité organiseert een opleidingsprogramma over duurzame financiering met het oog op de capaciteitsversterking ('capacity building') van alle regelgevers. Het biedt ook een platform voor de uitwisseling van goede praktijken inzake duurzame financiering en draagt bij aan het denkproces over de reglementering. Verder is de FSMA actief in ESMA-werkgroepen over de convergentie van de toezichtspraktijken.

Ze neemt ook deel aan de werkzaamheden van het Joint Committee van de Europese regelgevers (ESMA, EIOPA en EBA), dat is belast met de ontwikkeling van sectoroverschrijdende technische reglementeringen.

Verder is de FSMA betrokken bij de werkzaamheden rond de tenuitvoerlegging van de Green Deal. Dit pact betreft een pakket maatregelen dat de Europese Unie (EU) koolstofneutraal moet maken tegen 2050. Meer specifiek voor de financiële sector en de financiële markten heeft de Europese Commissie een actieplan inzake duurzame financiering uitgewerkt.

De regels die voortvloeien uit het actieplan inzake duurzame financiering (waarvan sommige nog in ontwerpvorm), zijn verschillend van aard:

1. een aantal regels willen meer transparantie brengen door bepaalde ondernemingen te verplichten relevante, vergelijkbare en betrouwbare duurzaamheidsinformatie te verstrekken. Aldus verplicht de Taxonomieverordening tal van ondernemingen om informatie te verstrekken over het aandeel van hun economische activiteiten die als ecologisch duurzaam worden beschouwd. De CSRD-richtlijn verplicht diezelfde vennootschappen op haar beurt een duurzaamheidsverslag te publiceren;
2. andere regels (waaronder een deel van de SFDR-verordening) verplichten ondernemingen om de duurzaamheidsrisico’s te beheren waarmee ze zelf worden geconfronteerd;
3. er gelden specifieke transparantieregels voor financiële producten (waaronder ICB’s) die ecologische of sociale kenmerken promoten of duurzame investeringen tot doel hebben (SFDR en Taxonomie);
4. bepaalde wettelijke kaders zijn op vrijwillige basis van toepassing. Dat is het geval met de geldende reglementering voor de uitgifte van Europese groene obligaties;
5. gedragsregels verplichten ondernemingen die bepaalde financiële diensten verlenen om in hun belangenconflictenbeleid, hun productgoedkeuringsproces en de geschiktheidstoets rekening te houden met duurzaamheidsfactoren;
6. voortaan geldt een specifieke reglementering voor de Europese klimaatindices;
7. ook de verstrekkers van ESG-ratings zullen weldra zijn gereglementeerd;
8. tot slot zal binnenkort ook voor bepaalde grote ondernemingen een waakzaamheidsplicht gelden.

Tijdens het recente Belgische voorzitterschap van de Raad van de Europese Unie werden grote successen geboekt op het vlak van duurzame financiering. Zo legde het Belgische voorzitterschap, met de technische ondersteuning van de FSMA, onder meer de basis voor het akkoord tot regulering van de activiteiten op het vlak van de ESG-ratings. Dat akkoord zal de transparantie van en het vertrouwen in die groeimarkt ten goede komen.

Een opdracht op het vlak van de financiële educatie van de consumenten

Ter afsluiting van dit overzicht van de rol van de FSMA bij de ontwikkeling van duurzame financiering, moet ook worden ingegaan op haar bijdrage aan de financiële educatie van de consumenten.

Niet alleen stelt de FSMA informatie over beleggingen en over ethisch en duurzaam bankieren ter beschikking op haar website Wikifin.be, maar ze biedt de Belgische leerlingen, via haar centrum voor financiële educatie Wikifin Lab, ook de mogelijkheid om zich vertrouwd te maken met verschillende financiële situaties uit het dagelijkse leven. Tijdens een ongeveer twee uur durend interactief parcours maken de leerlingen van het secundair onderwijs kennis met economische en financiële concepten waarmee ze tijdens hun latere leven als volwassenen zullen worden geconfronteerd. De vier thema’s die aan bod komen tijdens het bezoek aan het Wikifin Lab, sluiten aan bij actuele maatschappelijke problemen, zoals de sensibilisering voor de impact van financiële keuzes op maatschappij en milieu.

Door de jaren heen publiceerde de FSMA een aantal documenten om de entiteiten onder haar toezicht vertrouwd te maken met de regelgeving inzake duurzame financiering. Hieronder vindt u een overzicht van alle FSMA-publicaties waarin duurzame financiering op transversale wijze aan bod komt.